In het westen zal de naam Kola bij de meesten wel een belletje doen rinkelen. Niet omdat kolanoten nou zo bekend zijn, maar door de naam van ’s-Werelds favoriete frisdrank. Onterecht, want de vele gezondheidsvoordelen die aan Kola worden toegeschreven en haar rijke geschiedenis verdienen wat ons betreft meer waardering en een globaler bereik. Een kolanoot, als je nog nooit het genoegen hebt gehad er zelf een te zien, is een ongeveer drie centimeter lange groen- of roodgekleurde peul, waarvan de binnenkant lijkt op die van een kastanje. De smaak is bitter – zó bitter dat water na het eten van een verse kolanoot urenlang mierzoet smaakt. Ze worden dan ook niet gegeten voor hun smaak, maar voor de vele gezondheidsvoordelen die ze zouden bieden. In deze blog nemen we je mee door de rijke geschiedenis van Kola, die eeuwen geleden begon in de tropische regenwouden van West-Afrika, waar Kola een mythische – ja bijna heilige - status heeft. We reizen mee met Kola wanneer het door zeelieden naar de westerse wereld wordt gebracht, waar het in korte tijd een ongekend succes werd. En we laten zien waarom vandaag de dag nog steeds honderden miljoenen mensen kolanoten eten en dat dit aantal alleen nog maar zal groeien.
Om je gebrek aan Kolakennis in sneltreinvaart bij te spijkeren hebben we in deze blog de belangrijkste weetjes over de geschiedenis van Kola voor je in kaart gebracht. Als je meer geïnteresseerd bent in de gezondheidsvoordelen van Kola, de wetenschappelijke onderbouwing ervan, of waar en wanneer je het beste Kolacaps kunt gebruiken? Kijk dan ook eens op onze andere Blogs!
De geschiedenis van Kola in West-Afrika
Kolanoten zijn in heel West-Afrika geliefd bij armen en rijken, mannen en vrouwen, moslims, christenen en animisten. Een kolanoot is niet de doorsnee noot die je in een westerse supermarkt zou tegenkomen, maar in West-Afrika kan je er bijna niet omheen, want overal worden kolanoten gekweekt, verhandeld, vervoerd en geconsumeerd. Op iedere markt en straathoek en in iedere winkel kom je ze tegen: zakjes gevuld met verse of gedroogde kolanoten. Kola is hier meer dan een natuurlijke oppepper of smaakmaker. Het is een eeuwenoud natuurmedicijn dat tegen een bijna onwerkelijk aantal gezondheidsklachten wordt ingezet.
Het traditionele gebruik van Kola op het Afrikaanse continent gaat nog veel verder dan alleen medicinaal gebruik. Het is goed gedocumenteerd dat Kola in grote delen werd gebruikt bij religieuze ceremonies, om belangrijke contracten af te sluiten en zelfs als een vorm van harde valuta. Zo stuurde in 1581 een Koning van het machtige Shonghai-rijk ter gelegenheid van de bouw van een moskee een luxueus geschenk in vorm van goud, zilver, diamanten – en kolanoten – naar Timboektoe. In Nigeria wordt geloofd dat de profeet Mohammed van Kola hield en ze als aalmoezen aan de armen schonk; reden waarom Kola wordt gezien als ‘halal’. In Gambia merkte een Britse soldaat eind achttiende eeuw op dat mensen daar Kola slikten om hun eerlijkheid te bewijzen – zoals in westerse landen werd gezworen op de Bijbel.
Het is dan ook niet overdreven te stellen dat Kola een culturele hoeksteen vormt in West-Afrika, waar het zich heeft verweven met lokale tradities en gebruiken. Het is een krachtig cultureel symbool en een essentieel onderdeel van iedere lokale gemeenschap. Ook vandaag de dag nog worden kolanoten traditioneel aangeboden bij begroetingen, ceremonies of als teken van respect en gastvrijheid. Het is zoals een welkomstdrankje, maar dan met een energieke twist en een eeuwenoude rijke traditie.
Het antwoord op de vraag hoe Kola zo belangrijk kon worden ligt in de unieke werking en eigenschappen. Kola bevat grote hoeveelheden aan cafeïne (nog meer dan koffie en thee maar met een zachtere en langer aanhoudende energieboost), theobromine, kolanine, vitaminen en antioxidanten. Omdat kolanoten in West-Afrika eenvoudig te verkrijgen waren – ze groeien immers aan de veel voorkomende kolabomen – maakten deze eigenschappen dat Kola al snel een zeer populair middel werd om vermoeidheid tegen te gaan bij zware fysieke of mentale inspanningen. Toen de eerste Europese ontdekkingsreizigers voet zetten in West-Afrika, merkten zij dan ook meteen de populariteit van Kola op en versloegen deze aan het thuisfront. De beperkte houdbaarheid van kolanoten zou echter nog eeuwen in de weg staan aan hun doorbraak in Europa en de Verenigde Staten.
De geschiedenis van Kola in het Westen
Voor het eerst in 1587 deed een Portugese ontdekkingsreiziger tijdens zijn reis langs de kust van Sierra Leone verslag van een inheemse noot die door veel mensen werd gebruikt om kracht te geven en honger en dorst te onderdrukken. Soortgelijke dagboeken van andere reizigers uit die tijd vermeldden dezelfde en vele andere geneeskrachtige eigenschappen, zoals het gebruik van Kola om de maag te kalmeren en zelfs leveraandoeningen te bestrijden. Veel van hen probeerden de kolanoten mee terug naar Europa te brengen, maar bij aankomst bleken ze verrot en aangevreten door insecten. Bij koloniale soldaten gestationeerd in West-Afrika werd Kola ook snel populair, toen ook zij de unieke eigenschappen leerden kennen. Zo merkten zij dat de vreemde en dodelijke koortsaanvallen die hen overviel – een ziekte die later bekend zou worden als Malaria – minder werden wanneer zij Kola aten. Toen de conserverings- en scheepsvaarttechnieken verbeterden en het mogelijk werd de kolanoten zonder te bederven naar het Westen te exporteren, werd Kola binnen no-time een ongekend succes.
Aan het eind van de negentiende eeuw werden hele vrachtschepen gevuld met Kola naar Europa en de Verenigde Staten gestuurd. Daar werden de noten verpulverd en door farmaceuten verwerkt in verschillende medicijnen. Zo verkocht het Britse Burroughs Wellcome & Co verpulverde Kola in vorm van tabletten genaamd ‘Forced March’ – bedoeld als krachtige energieboost – waarbij op het etiket stond vermeld: “Bevat actieve bestanddelen van kolanoot. Te gebruiken bij voortdurende geestelijke of lichamelijke inspanning. Vermindert de honger en verlengt het uithoudingsvermogen”. In dezelfde tijd werd Kola ook verwerkt in het populaire medicinale drankje genaamd ‘Vin Mariani’, een in 1863 door de Franse chemicus Angelo Mariani ontwikkeld drankje van bordeauxwijn gemengd met Coca- en Kolaextracten. Dit drankje werd na enige tijd zo populair dat Paus Leo XIII op een poster verscheen die Vin Mariani adverteerde voor haar goddelijke en glorieuze effecten. Andere bekende liefhebbers van het drankje waren Thomas Edison, Arthur Doyle en zelfs de Britse Koningin Victoria. Door het veranderen van sociale normen werd het nuttigen van alcohol steeds minder geaccepteerd en verdwenen veel van de alcoholhoudende ‘medicijnen’ als de Vin Mariani. Kola bleef echter onverminderd populair, bijvoorbeeld in vorm van een tablet genaamd ‘Kola-Coca’ – een tablet bestaande uit samengeperste Kola- en Cocaextracten. De bekende Antarctica-ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton zwoer dat hij zonder deze tabletten zijn expedities nooit zou hebben doorstaan en tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de Kolatabletten door alle strijdende partijen ingekocht en verstrekt aan hun frontsoldaten voor psychische en mentale kracht.
Met de opkomst van frisdranken kwam de verspreiding van Kola in het Westen in een verdere stroomversnelling. Coca-Cola oprichter John Pemberton gebruikte net als veel van zijn tijdsgenoten Kolatabletten als middel tegen katers na overmatig drankgebruik. Toen de vraag naar frisdranken met dorstlessende en energetische eigenschappen explodeerde, besloot hij mee te profiteren en een frisdrank op de markt te brengen waaraan Coca- en Kolaextracten (hence the name) werden toegevoegd die de gebruiker een energieboost moesten geven. Inmiddels zitten in Coca-Cola geen coca- noch kolaextracten meer. De Cocaextracten zijn verwijderd toen duidelijk werd dat deze toch wel verslavende eigenschappen bezaten en misschien niet zo geschikt waren voor kinderen. Ook de Kolaextracten zijn later vervangen door goedkopere synthetische kopieën, waardoor natuurlijke Kola ondanks haar razendsnelle verovering van het Westen is ondergesneeuwd door de grote hoeveelheid aan goedkope, chemische- en synthetische stoffen die onze voedingsmiddelenmarkt overspoelt.
Kola in het heden
In Afrika en de Arabische wereld is Kola vandaag de dag ook in natuurlijke vorm, als Kolanoot, nog onverminderd populair en wordt naar schatting door 400 miljoen mensen wekelijks geconsumeerd. Volgens recente cijfers van de Wereldbank is Kola in sommige gebieden van West-Afrika één van de belangrijkste inheemse geldgewassen, met de potentie om de armoede onder de plattelandsbevolking te verlichten. Waar Kola in Afrika vandaag de dag nog om veelal dezelfde redenen wordt gebruikt als eeuwen geleden, vindt het ook hier steeds weer nieuwe toepassingen. Zo is door de ontdekking van Malaria en de bestrijding ervan bekend geworden dat Kola de symptomen van een malaria infectie kan verminderen en het herstellen ervan kan bevorderen. Onder jongeren is het daarnaast ook populair tijdens het uitgaan, als energieboost, waarbij verpulverd Kolanootpoeder in bijvoorbeeld sterk alcoholische shots worden gevuld, als lokale variant op een ‘Vodka-Redbull’. Aangezien kolanoten ‘halal’ zijn worden ze ook in grote delen van de Arabische wereld veel geconsumeerd als oppepper tijdens feestelijkheden. Uit de importstatistieken van veel Islamitische landen die Kola importeren blijkt dan ook dat de jaarlijkse vraag naar Kola toeneemt.
Het traditionele gebruik van Kola door de Kolanoot te eten brengt helaas een aantal nadelen met zich mee. Zo is de noot enorm bitter van smaak – een smaak die ook nog eens urenlang aanwezig kan blijven door de plakkerige substantie van de noot, die aan je tanden en gehemelte blijft kleven. Daarnaast kan het jarenlange kauwen op kolanoten leiden tot verkleuring van de tanden. Bij ouderen die hun hele leven lang op Kolanoten hebben gekauwd, komt het voor dat hun hele gebit roodachtig van kleur is. Deze lichamelijke ongemakken en de beperkte houdbaarheid van de verse kolanoten maakt dat zij in de westerse wereld als onpraktisch worden gezien voor gebruik in het dagelijks leven. Ontzettend zonde, gezien het grote aantal gezondheidsvoordelen dat Kola kan bieden. Al helemaal vergeleken met zogenaamd ‘moderne’ alternatieven die bekend staan als bijzonder ongezond, zoals energydrank of chemische cafeïnepillen. Gelukkig hebben we dit probleem kunnen oplossen door de verse kolanoten zo snel mogelijk te verpulveren en dit poeder gekoeld te bewaren tot het in onze veganistische capsules is gevuld. Door dit proces verlengen we de houdbaarheid met tot wel twee jaar en hoef je niet voor iedere energieboost een bittere noot te eten die ook nog eens je tanden zou kunnen verkleuren. Met onze capsules van Kolacaps heeft iedereen altijd en overal ter wereld toegang tot de unieke eigenschappen van de beste kwaliteit Kola – een eeuwenoude bron van energie in een modern jasje.